Operacja zaćmy – Czym jest i jakie daje efekty?

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zaćma jest jedną z głównych przyczyn ślepoty lub znacznego upośledzenia widzenia. Zwłaszcza u osób w starszym wieku, powyżej 65 roku życia. W związku ze stopniowym starzeniem się społeczeństwa, liczba osób cierpiących na kataraktę sukcesywnie wzrasta. Na szczęście, dzięki operacji można ją wyleczyć. Dowiedź się, na czym polega operacja zaćmy i jakie efekty daje!

Czym jest zaćma (katarakta)?

Zaćma (katarakta) to choroba polegająca na zmętnieniu soczewki – przeziernej, dwuwypukłej struktury, która znajduje się pomiędzy tęczówką a ciałem szklistym w tylnej komorze oka. Jest ona złożona z centralnie położonego jądra otoczonego warstwą korową, od zewnątrz pokrytego torebką soczewki. Do zadań soczewki należy załamywanie promieni świetlnych wpadających do oka, w ten sposób, aby mogły się one skupić w okolicy plamki żółtej – miejscu na siatkówce o najwyższej kumulacji fotoreceptorów. Dzięki zdolności do akomodacji – zmiany kształtu soczewki, możliwe jest wyraźne widzenie przedmiotów znajdujących się w różnej odległości od oka.

Jak szybko postępuje zaćma?

Zaćma rozwija się stopniowo i powoli. Może nie dawać wyraźnych objawów nawet przez kilka lat.  Początkowo zmętnienie soczewki dotyczy najczęściej jej fragmentu np.: jądra lub kory. Jest to jaskra niedojrzała. Zaćma całkowita, czyli dojrzała obejmuje wszystkie warstwy soczewki.

Szybsze postępy choroby można zaobserwować w przypadku zaćmy pourazowej, szczególnie powstałej w wyniku urazów mechanicznych czy penetrujących, porażenia prądem lub dostania się do oka drażniących substancji chemicznych. 

Przyczyną powstania zaćmy pourazowej może być także wieloletnia ekspozycji na promieniowanie podczerwone, czy nadfioletowe. 

Przyczyny powstania zaćmy

Zaćma jest jednym z najczęściej występujących schorzeń okulistycznych. Z pewnością o niej słyszałeś/-aś. Większość z nas, myśląc o osobie cierpiącej na kataraktę, wyobraża sobie seniora. Nie ma w tym nic dziwnego. Najczęstszą postacią zaćmy jest zmętnienie soczewki związane z wiekiem. Choć nadal nie znamy dokładnej genezy jej powstania, najprawdopodobniej główną przyczyną zmętnienia soczewki są zaburzenia metaboliczne towarzyszące starzeniu się organizmu. Warto jednak wiedzieć, że zaćma to heterogenna choroba, która może rozwijać się w różnych okresach życia i być wywołana przez przeróżne czynniki. Natomiast zmętnienie soczewki oka związane z wiekiem, to tylko jedna z jej postaci. Do pozostałych przyczyn zaćmy należą:

• zaćma wrodzona – wywołana przez infekcje wrodzone (np.: różyczkę, cytomegalię, toksoplazmozę),
• wady genetyczne i rozwojowe, a także działanie czynników teratogennych w okresie ciąży (np.: promieniowanie jonizujące),
• zaćma metaboliczna – cukrzyca, zespół Cushinga, hipokalcemia,
• zaćma toksyczna – długotrwałe miejscowe lub ogólne stosowanie sterydów,
• zaćma wikłająca – rozwijająca się wtórnie do chorób gałki ocznej np.: przewlekłego i nawracającego zapalenia błony naczyniowej, czy zaawansowanej krótkowzroczności,
• zaćma urazowa – spowodowana przez uraz tępy, drążący, chemiczny (np.: wapno palone), czy fizyczny (promieniowanie jonizujące).

Jakie są objawy zaćmy?

Zmętnienie soczewki sprawia, że staje się ona nieprzezierna dla promieni świetlnych wpadających do oka, stając się dla nich przeszkodą w drodze do siatkówki. Do objawów zaćmy w oku należy:

• stopniowe, bezbolesne pogorszenie się ostrości wzroku, nawet do jej całkowitej utraty – chory ma wrażenie, że widzi za mgłą,
• narastająca krótkowzroczność – na skutek utraty zdolności do akomodacji, chory zaczyna gorzej widzieć przedmioty leżące w oddali,
• narastająca różnowzroczność – zmętnienie soczewki najczęściej rozwija się niesymetrycznie w obydwóch oczach,
• zmniejszone poczucie kontrastu i zmiana w postrzeganiu kolorów,
• zniekształcenie lub podwójne widzenie przedmiotów,
• gorsze widzenie w ciemności,
• pojawienie się efektu halo wokół źródła światła,
• biały odblask źrenicy,
• niedowidzenie u noworodków i dzieci.

Osoba dotknięta zaćmą soczewki nawet pomimo jej całkowitego zmętnienia cały czas zachowuje poczucie światła. To oznacza, że jest w stanie zlokalizować bodziec świetlny padający na oko. Utrata poczucia światła jest jednoznaczna z całkowitą ślepotą i oznacza, że doszło do uszkodzenia siatkówki lub/i nerwu wzrokowego.

Objawy zaćmy u seniora

Katarakta u seniora daje podobne objawy, jak w przypadku wszystkich innych osób. Jednak dobrze jeśli bliscy z otoczenia i opiekunowie zwrócą uwagę na dolegliwości, na które skarży się ich podopieczny. Do najczęściej wymienianych dolegliwości i objawów zaćmy u seniora zaliczają się: 

• mętne lub niewyraźne widzenie,
• widzenie w wyblakłych kolorach,
• pogorszenie widzenia w nocy,
• poczucie, że światło słoneczne, z lamp czy reflektorów wydają się zbyt jasne, 
• widzenie efektu ‘aureoli’ wokół źródeł światła,
• podwójne widzenie,
• potrzeba częstych zmian okularów czy soczewek ze względu na pogorszenie się wzroku. 

Jak widzi człowiek z zaćmą?

Początki zaćmy są niecharakterystyczne i mogą się różnić, w zależności od tego, której części soczewki dotyczą. Pierwsze objawy są na tyle subtelne, że mogą być lekceważone lub nawet niezauważone. Katarakta rozwijająca się w jądrze soczewki, sprawia, że pacjent widzi źle w jasnym oświetleniu. Jednak, dzięki rozwijającej się krótkowzroczności na nowo odzyskuje zdolność do czytania bez okularów. Nierzadko osoby dotknięte zaćmą jądrową skarżą się na utratę wzroku po wyjściu na zewnątrz w słoneczny dzień.

Odmienna sytuacja ma miejsce w przypadku zaćmy korowej. Ze względu na to, że zmętnienie początkowo lokalizuje się na obwodzie soczewki, pacjenci skarżą się na pogorszenie ostrości wzroku o zmroku i w ciemności. Podobne objawy występują w postaci zaćmy tylnotorebkowej. Ze względu na znaczne nasilenie objawów, dotknięte nią osoby wymagają operacji dużo szybciej.

Katarakta starcza jest postacią mieszaną – zmętnienie rozpoczyna się w okolicy podtorebkowo-korowej lub korowo-jądrowej. Z tego powodu jej objawy początkowej są zróżnicowane.

Leczenie zaćmy bez operacji

Operacja zaćmy stanowi jedyną możliwość całkowitego wyleczenia zmętnienia soczewki. Utrata przezierności tej części oka jest nieodwracalna. W związku z tym nie istnieją żadne metody leczenia zaćmy bez operacji. Jedynym sposobem uniknięcia zabiegu, jest wcześniejsze dbanie o zdrowie oczu, jeszcze zanim dojdzie do rozwoju katarakty.

Zaćma – profilaktyka:

Jak w każdym aspekcie zdrowotnym, tak i w przypadku zaćmy, warto zadbać o zdrowy styl życia. Wdrożenie odpowiednich nawyków i strategii będzie miało przełożenie na zdrowie i jakość widzenia. Profilaktyka zaćmy polega głównie na:

• ochronie oczu przed promieniowaniem jonizującym, poprzez noszenie okularów z odpowiednim filtrem UV oraz specjalnych osłon podczas pracy,
• zapobieganiu rozwojowi oraz prawidłowe leczenie, takich schorzeń jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy niedoczynność przytarczyc,
• prawidłowym leczeniu okulistycznym innych chorób oka,
• ochronie przed działaniem czynników teratogennych (uszkadzających płód) w ciąży.
• ograniczeniu spożycia alkoholu i palenia papierosów,
• utrzymanie zdrowej wagi poprzez aktywność fizyczną i zdrowe odżywianie.

Dzięki przestrzeganiu powyższych zaleceń masz szansę na uniknięcie lub znaczne opóźnienie rozwoju zmętnienia soczewek w Twoich oczach. Jednak ze względu na to, że przyczyny rozwoju zaćmy nie są do końca jasne, nie istnieje metoda w pełni eliminująca to ryzyko.

Dostępne na rynku „krople na zaćmę”, w swoim składzie posiadają substancje, które mogą zahamować niewielkie zmętnienia soczewki. Skuteczność tego rodzaju kropli jest niepotwierdzona.

Kiedy należy operować zaćmę?

Choć najlepszą metodą leczenia zaćmy jest operacja, jej obecność nie zawsze jest równoznaczna z koniecznością natychmiastowego wykonania zabiegu. Jeszcze nie tak dawno temu, kiedy procedura usunięcia zmętniałej soczewki była dużo bardziej inwazyjna, zalecano czekanie z zabiegiem do czasu, kiedy zaćma dojrzeje. Wówczas soczewka była dużo sztywniejsza, dlatego łatwiej było ją usunąć w całości. Obecnie operacja zaćmy cechuje się minimalną inwazyjnością. Właśnie dlatego, każdy pacjent, który odczuwa dyskomfort z powodu spadku ostrości wzroku spowodowany zmniejszoną przeziernością soczewki, powinien być do niego kwalifikowany.

Jak wygląda kwalifikacja do zabiegu zaćmy?

Przed zabiegiem operacji zaćmy zostaniesz poproszony o przybycie na wizytę kwalifikacyjną. Głównym celem konsultacji jest przeprowadzenie szczegółowej diagnostyki wzroku, w tym wykluczenie schorzeń, które mogą być przeciwwskazaniem do zabiegu lub wskazaniem do jego przyspieszenia. W skład badań przed operacją zaćmy wchodzi:

• refraktometria przed i po porażeniu akomodacji (cykloplegii) – badanie umożliwi nam dokładny pomiar Twojej wady wzroku,
• keratometria (pomiar krzywizny rogówki) – jest niezwykle pomocna w wykluczeniu lub potwierdzeniu astygmatyzmu,
• biometria – pomiar długości gałki ocznej,
• ocena komórek śródbłonka rogówki
• ocena przedniego odcinka oka w lampie szczelinowej – pozwala na pomiar kąta przesączania cieczy wodnistej,
• tonometria – badanie ciśnienia śródgałkowego,
• badanie dna oka – pozwala na wykrycie patologii siatkówki i nerwu wzrokowego.

Podczas wizyty kwalifikacyjnej, na podstawie przeprowadzonych pomiarów, lekarz okulista dobierze również sztuczną soczewkę o optymalnej mocy łamiącej.

Na czym polega operacja zaćmy?

Operacja zaćmy jest jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów na świecie. Pierwsze próby usunięcia zmętniałej soczewki były podejmowane jeszcze w starożytności. Polegały one na jej zepchnięciu do komory ciała szklistego, dzięki czemu chory na kilka dni odzyskiwał wzrok. Jednak, po upływie tego czasu w następstwie rozwijającego się zakażenia dochodziło do trwałej ślepoty. Obecna metoda usunięcia zaćmy, która została zapoczątkowana 1967 r. przez Charlesa Kelmana jest zabiegiem niezwykle skutecznym i bezpiecznym.

Operacja zaćmy polega na chirurgicznym usunięciu zmętniałej, naturalnej soczewki i zastąpieniu jej sztuczną. Zabieg usunięcia zaćmy jest wykonywany minimalnie inwazyjną metodą fakoemulsyfikacji w znieczuleniu miejscowym po podaniu kropli znieczulających. Przez niewielkie mikro nacięcie rogówki o wielkości 1,5 do 3mm operator dostaje się do przedniej komory oka, gdzie za pomocą ultradźwięków rozbija zmętniałą soczewkę oraz ją aspiruje. Jedynym fragmentem naturalnej soczewki, który pozostaje w oku po zabiegu, jest tylna część jej torebki. To właśnie przed nią zostaje wszczepiona soczewka sztuczna. Dzięki niewielkiemu nacięciu nie ma konieczności zakładania szwów.

Jednym z celów wizyty kwalifikacyjnej przed operacją zaćmy jest dobór sztucznej soczewki o odpowiedniej mocy łamiącej. Po zabiegu może zaistnieć konieczność zmiany szkieł okularów na inne. Podczas operacji usunięcia zaćmy istnieje również możliwość korekcji wady wzroku oraz starczowzroczności. Dzięki soczewkom premium (torycznym oraz wieloogniskowym) o odpowiedniej mocy łamiącej będziesz mógł/mogła zrezygnować z konieczności noszenia okularów podczas czytania.

Zaćma wtórna – usuwanie zaćmy laserem

Ze względu na pozostawioną w oku tylną torebkę soczewki naturalnej, możliwy jest nawrót zaćmy pomimo przeprowadzonego leczenia operacyjnego. Zazwyczaj ma to miejsce w przeciągu kilku miesięcy lub lat od zabiegu. Przyczyną rozwoju zaćmy wtórnej jest rozrost komórek nabłonka w tylnej torebce soczewki. W tym przypadku wskazane jest laserowe usunięcie zaćmy przy pomocy lasera Nd:YAG (neodymowo-yagowego). Zabieg ten nazywany jest kapsulotomią tylną i polega na wykonaniu otworu w samym centrum pozostawionej torebki, co w istotny stopniu poprawia zdolność widzenia. Podobnie jak leczenie operacyjne, laserowe usuwanie zaćmy jest wykonywane w trybie chirurgii jednego dnia.

Ile trwa operacja zaćmy?

Dzięki rozwojowi chirurgi minimalnie inwazyjnej możliwe stało się znaczne skrócenie czasu trwania niektórych zabiegów. Obecnie operacja zaćmy trwa kilkanaście minut. Przyjęcie do kliniki odbywa się w dzień planowanego zabiegu.

Jak długo w szpitalu po operacji zaćmy?

Operacja zaćmy jest wykonywana w trybie jednego dnia. Po krótkim odpoczynku w klinice, trwającym ok. 2 do 3 h oraz po dokładnym zbadaniu przez lekarza okulistę będziesz mógł udać się na dalszą rekonwalescencję do domu. Pamiętaj o tym, żeby poprosić kogoś bliskiego o pomoc w powrocie do domu. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat okresu pooperacyjnego, koniecznie przeczytaj artykuł – Rekonwalescencja po operacji zaćmy oraz Zalecenia po operacji zaćmy – Czego nie wolno robić?

Czy usuwanie zaćmy jest bolesne?

Zabieg usuwania zaćmy jest bezbolesny. Przed operacją do Twojego oka zostaną wkroplone specjalne krople znieczulające. Dzięki temu podczas trwania całej procedury nie będziesz odczuwał/-a bólu, a jedynie niewielki dyskomfort spowodowany manipulacjami w oku.

Kiedy operować drugie oko po operacji zaćmy?

Zaćma najczęściej dotyczy obojga oczu. Jednak zazwyczaj proces stopniowego zmętnienia soczewki przebiega niesymetrycznie. Choć jednoczasowa operacja drugiego oka wykonywana jest rzadko, zalecamy, aby zabieg ten odbył się w jak najkrótszym czasie po pierwszym. Optymalna przerwa wynosi ok. 14 dni, gdyż dyskomfort związany z różnicą widzenia pomiędzy oczyma nie powinien być nadmiernie wydłużony. Jednoczasowa operacja drugiego oka jest zalecana w przypadku stwierdzenia dużej różnowzroczności. Podczas wizyty kwalifikacyjnej nasz specjalista oceni stopień zaawansowania zaćmy w Twoich oczach i zaproponuje Ci optymalny termin operacji.

Efekty operacji zaćmy

Pierwszy efekt po operacji zaćmy w postaci poprawy ostrości widzenia zauważysz zaraz po zabiegu. Wraz z gojeniem się rany pooperacyjnej zdolność wyraźnego widzenia będzie się stopniowo polepszać. Okres ten trwa ok. 6 tygodni. Brak poprawy ostrości wzroku może wynikać z innych chorób oka, takich jak wcześniejsze uszkodzenie siatkówki lub nerwu wzrokowego. Z tego powodu, tak ważne jest wcześniejsze przeprowadzenie szczegółowego badania okulistycznego. Dzięki niemu będziesz wiedział/-a na jakie efekty po usunięciu zmętniałej soczewki możesz liczyć.

Oczywiście operacja zaćmy, jak każdy inny zabieg nie jest pozbawiona ryzyka. Do powikłań może dojść zarówno w trakcie operacji, jak i w okresie rekonwalescencji. Jednak w doświadczonych ośrodkach występują one niezwykle rzadko. Jednym z najczęstszych jest nawrót zaćmy wynikający ze zmętnienia pozostawionej tylnej torebki soczewki. W tym przypadku wystarczające jest przeprowadzenie zabiegu laserowego usunięcia zaćmy przy pomocy lasera YAG.

Przeciwwskazania zdrowotne do operacji zaćmy

Zabieg usunięcia zaćmy nie zawsze może zostać przeprowadzony. Niektóre schorzenia stanowią przeciwwskazanie do jego wykonania. Należy do nich:

• zaawansowana niewydolność krążeniowo-oddechowa,
• niedawne przebycie zawału serca lub udaru mózgu,
• niewyrównana cukrzyca,
• aktywny stan zapalny w okolicy oka,
• niedomykalność powiek,
• odwarstwienie siatkówki,
• jaskra z nieustabilizowanym ciśnieniem śródgałkowym,
• AMD (zwyrodnienie plamki żółtej) ze względu na brak możliwości poprawy ostrości wzroku po zabiegu,
• okres ciąży i karmienia piersią.

Jednym z celów wizyty kwalifikacyjnej jest wykluczenie obecności powyższych przeciwwskazań. Przed zabiegiem wymagany jest stabilny stan zdrowia pacjenta potwierdzone zaświadczeniem lekarskim od lekarza rodzinnego.

Ile kosztuje operacja zaćmy prywatnie?

Cena wykonania operacji zaćmy prywatnie w głównej mierze zależy od rodzaju wszczepionej soczewki sztucznej. Ich dobór jest podyktowany wadą wzroku, a także wygodą pacjenta. Soczewki z grupy premium są wyposażone w filtry UV i światła niebieskiego, co chroni siatkówkę oka przed ich szkodliwym wpływem i stanowi profilaktykę rozwoju AMD (zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem). Dodatkowo, dzięki soczewkom wieloogniskowym możliwe jest ostre widzenie przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach. Jednym z celów wizyty kwalifikacyjnej jest dobór odpowiednich soczewek, które spełniają Twoje oczekiwania. W naszej klinice cena operacji zaćmy waha się od 3000 zł do 9000 zł. Pełen cennik znajdziesz tutaj. Do całkowitego kosztu należy doliczyć cenę wizyty pooperacyjnej.

Operacja zaćmy na NFZ w Rzeszowie

Visum Clinic to jedna z niewielu klinik okulistycznych w Rzeszowie, która oferuje wykonanie zabiegu usunięcia zaćmy na NFZ w Rzeszowie. Od 26 czerwca 2018 obowiązują nowe kryteria kwalifikacji do tej operacji. Aby uzyskać skierowanie na zabieg finansowany przez NFZ, musisz spełnić następujące warunki:

• podczas badania w biomikroskopie po rozszerzeniu źrenic okulista musi stwierdzić zmętnienie soczewki,
• Twoja ostrość wzroku do dali nie może być wyższa niż 0,6 według tablicy Snellena.

Jednak w niektórych sytuacjach, nawet jeśli nie spełnisz wymienionych kryteriów, istnieje możliwość wykonania zabiegu usunięcia zaćmy w ramach NFZ. Należy do nich:

• podejrzenie lub obecność innych chorób oka, które nie mogą być skutecznie diagnozowane lub leczone, bez wcześniejszego usunięcia zmętniałej soczewki,
• współistniejąca jaskra zamkniętego kąta lub z wąskim kątem przesączania,
• występowanie różnowzroczności po operacji pierwszego oka przekraczającej 3,0 dioptrii,
• zawód kierowcy,
• upośledzenie umysłowe,
• choroby psychiczne.

Jaki czas oczekiwania na NFZ?

Po otrzymaniu skierowania od lekarza okulisty umów się na wizytę kwalifikującą do zabiegu usunięcia zaćmy. Odbędzie się ona w ciągu maksymalnie 30 dni od zapisu. Po pozytywnej kwalifikacji, w przeciągu kolejnych 30 dni, zostanie wykonana operacja zaćmy.

Gdzie wykonać zabieg na zaćmę?

Obecnie wiele klinik okulistycznych posiada w swojej ofercie zabieg usunięcia zaćmy. Z tego powodu wybór miejsca operacji nie należy do najłatwiejszych. Bliska odległość od domu – nadrzędne kryterium dla wielu osób, nie powinno odgrywać decydującej roli. W pierwszej kolejności warto zwrócić uwagę na doświadczenie oraz kwalifikacje kadry wykonującej zabieg, a także metody zabiegu oferowane w danym ośrodku. Nie bez znaczenia są również opinie na temat świadczonych usług innych pacjentów kliniki.

Nasza klinika Visum Clinic zlokalizowana w Rzeszowie słynie z wieloletniego doświadczenia w wykonywaniu zabiegu usunięcia zaćmy. Nasi specjaliści nieustannie szkolą się w zakresie najnowocześniejszych technik zabiegu. Przeprowadzana przez nas operacja zaćmy z  zastosowaniem tzw. „zimnego faco” umożliwia wszczepienie każdej soczewki dostępnej na rynku.